نقش خاندان های اشرافی در تحولات ارمنستان در دورۀ یورش مغول و حکومت ایلخانی(بررسی موردی خاندان لرد مخار گرسلی)

یکی از مناطقی که مغولان در حملات خود، دستیابی و تسلط بر آن را مورد توجه قرار دادند، قفقاز جنوبی بود. در این زمان بیشتر نواحی این منطقه به وسیلۀ لردهایی اداره می شد که تابع پادشاهی باگراتیدی گرجستان بودند. یکی از معروف ترین خاندان های لرد، خاندان مخارگرسلی بود. این خاندان بر قسمت وسیعی از ارمنستان حکومت داشت و از قدرت و نفوذ گسترده ای در منطقه برخوردار بود. تلاش مغولان برای دست یابی بر ارمنستان، آنان را با این خاندان نیز روبرو ساخت و نحوۀ تعامل آنان با یکدیگر تأثیری جدّی بر روند تسلط مغولان بر ارمنستان داشت. علاوه بر این با تسلط امرای مغول بر قفقاز جنوبی و سپس با تأسیس حکومت ایلخانان در ایران، این خاندان نقش مهمی در تحولات سیاسی منطقه به نفع و یا ضرر حاکمیت مغولان ایفا کرد. در مقابل نوع سیاست فاتحان مغول و ایلخانان و نوع مناسبات آنان با لردهای مخارگرسلی تأثیری مستقیم بر میزان قدرت آنها و فراز و فرودشان در زمان های مختلف داشت. بر این اساس مقالۀ حاضر به دنبال تبیین و تحلیل تحولات مربوط به این خاندان در پیوند با مغولان است و می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که این گونه خاندان ها چه جایگاهی در تحولات منطقه ای در قفقاز جنوبی در عصر حملات مغول و حکومت ایلخانی داشتند؟ یافته ها نشان می دهد که به ویژه ایلخانان از طریق چنین خاندان هایی از قدرت یابی بیش از حد پادشاهی باگراتیدی جلوگیری کرده و از این حاکمان تابع برای پیشبرد اهداف سیاسی و نظامی خود در منطقه بهره می بردند.